Συχνότητα και συμπτώματα

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς (αγγλικά: age related macular degeneration) είναι η συχνότερη αιτία τύφλωσης στις ανεπτυγμένες χώρες. Υπολογίζεται ότι περίπου 30% όλων των ηλικιωμένων άνω των 70 ετών εμφανίζουν αλλοιώσεις στην περιοχή της ευκρινούς οράσεως (ωχρά κηλίδα) στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς. Περίπου 5% του πληθυσμού μετά τα 70 πάσχει από προχωρημένη ηλικιακή ωχροπάθεια η οποιά αρχικά προκαλεί παραμόρφωση των αντικειμένων (μεταμορφοψία). Στο ώψιμο στάδιο κάνει την εμφάνισή της στο κέντρο του οπτικού πεδίου μία γκρίζα κηλίδα η οποία αυξάνεται και κάνει το διάβασμα αδύνατο όπως και την αναγνώριση προσώπων. Η περιφερική όραση παραμένει ακέραια κάτι που επιτρέπει τον προσανατολισμό.

Αιτίες

Η κύρια ουσιαστικά αιτία της νόσου είναι το γήρας. Τα τελευταία χρόνια έχει επίσης βρεθεί σχέση της νόσου με την αρτηριακή υπέρταση και το κάπνισμα. Κατά την εξέλιξη της νόσου επέρχονται ατροφία καθώς κι εναποθέσεις λιπιδίων και λευκωμάτων μέσα και κάτω από τον αμφιβληστροειδή (drusen) οι οποίες δυσκολεύουν την ανταλλαγή και μεταφορά σημαντικών ουσιών μεταξύ του αμφιβληστροειδούς και του υποκείμενου χορειοειδούς χιτώνα. Μπορεί να επέλθει συσσώρευση υγρού υπό τον αμφιβληστροειδή στην περιοχή  της ωχράς καθώς και σχηματισμός αγγείων τα οποία αναπτύσσονται από τον χορειοειδή προς τον αμφιβληστροειδή. Κατά αυτόν τον τρόπο επέρχονται αιμορραγίες οι οποίες συχνά προκαλούν ακόμη και ξαφνική τύφλωση.

Διάγνωση

Είναι σημαντικό η ασθένεια να διαγνωσθεί όσον το δυνατόν ταχύτερα. Με το λεγόμενο τεστ Amsler μπορεί ο ίδιος ο ασθενής να βγάλει χρήσιμα συμπεράσματα με σχετικά απλό τρόπο. Συγκεκριμένα φορώντας τα «κοντινά» γυαλία και κλείνοντας το ένα μάτι μπορεί κοιτάζοντας ένα καρό σχήματος ασπρόμαυρο σχέδιο σε απόσταση 35 εως 40 εκατοστών να διαπιστώσει εάν κάποιες από τις κάθετες ή οριζόντιες γραμμές έχουν κυματοειδή κι όχι ευθεία όψη κάτι το οποίο είναι χαρακτηριστικό παθήσεων της ωχράς, η ονομαζόμενη μεταμορφοψία. Σε περίπτωση αλλοιώσεων στην περιοχή της ωχράς είναι απαραίτητη η διενέργεια OCT αγγειογραφίας ή σπανιότερα πλέον φλουροαγγειογραφίας κατά την οποία μετά από αμφοτερόπλευρη διαστολή της κόρης με ενστάλλαξη κολλυρίων γίνεται ενδοφλέβια χορήγηση φλουοροσίνης και λήψη φωτογραφιών από την περιοχή της ωχράς. Η διάρκεια της εξέτασης δεν ξεπερνά τα 10 λεπτά της ώρας. Με τη φλουοροαγγειογραφία ανακαλύπτονται συχνά αλλοιώσεις οι οποίες δεν μπορούν να εντοπιστούν στην απλή κλινική εξέταση και αποφασίζεται το είδος της θεραπείας σε περίπτωση που αυτή είναι αναγκαία.

OCT αγγειογραφία φυσιολογικού οφθαλμού

OCT Αγγειογραφία ασθενούς με υγρού τύπου ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς

Θεραπεία

Η θεραπεία της ξηράς μορφής της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς έγκειται στη συστηματική λήψη ουσιών απαραιτήτων στη λειτουργία της όπως βιταμινών κι ιχνοστοιχείων (Λουτεΐνη, Ζεαξανθίνη, Βιταμίνη C, Βιταμίνη E, Ψευδάργυρος, Σελήνιο). Απαραίτητη είναι επίσης η διακοπή του καπνίσματος με σκόπο τη μείωση του κινδύνου προόδου της νόσου.
Σε περίπτωση υγρής μορφής της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς λαμβάνουν χώρα ενέσεις αντιαγγειογενετικών παραγόντων (anti-VEGF) στο εσωτερικό του βολβού και συγκεκριμένα στο χώρο του υαλώδους.
Ενδοϋαλοειδική έγχυση φαρμάκου

Αποκατάσταση
Παρά την εξέλιξη σε κάποιες περιπτώσεις η μοναδική βοήθεια που μπορεί να προσφερθεί παραμένει η προσαρμογή βοηθημάτων χαμηλής οράσεως.